Η Έκθεση “Αστικά Εργαλεία” του Βασίλη Καρακατσάνη

Η έκθεση Αστικά Εργαλεία εντάσσεται στο πλαίσιο του This is Athens – City Festival, το οποίο διοργανώνει ο Δήμος Αθηναίων τον Μάιο του 2025. Τα έργα του Βασίλη Καρακατσάνη προσκαλούν το κοινό σε ένα μοναδικό ταξίδι μέσω του πλούσιου φάσματος της σύγχρονης ύπαρξης, αναδεικνύοντας ένα πολύπλοκο και διαρκώς εξελισσόμενο μείγμα αναμνήσεων, συλλογικών ιστοριών και κοινωνικών δυναμικών.

Η έκθεση Αστικά Εργαλεία εξερευνά τη διαπραγμάτευση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, του προσωπικού και του μνημειώδους. Με επτά ζωγραφικά έργα μεγάλης κλίμακας, καθώς και πλήθος μικρότερων δημιουργιών—όλα φτιαγμένα με ακρυλικό, λάδι και γκουάς σε καμβά—παρέχει μία βαθιά διερεύνηση της ζωής σε όλες τις αποχρώσεις και υφές της. Κάθε πινελιά και κάθε χρώμα αποκαλύπτουν την περίπλοκη σχέση του καλλιτέχνη με τη μοναδικότητα και τις ιστορίες που κουβαλά το αστικό τοπίο.

Στον πυρήνα της καλλιτεχνικής πρακτικής του Καρακατσάνη βρίσκεται μία υπερβατική εσωτερική διεργασία, η οποία εξερευνά τη μνήμη και την υλικότητα. Ο τίτλος της έκθεσης υπονοεί τους κρυμμένους μηχανισμούς που καθορίζουν την ουσία ενός τόπου: τα διεισδυτικά εργαλεία που μας επιτρέπουν να πλοηγηθούμε και να ερμηνεύσουμε τα περιβάλλοντα που μας περιβάλλουν, ενσωματώνοντας στοιχεία της δικής μας ύπαρξης. Ο καλλιτέχνης δεν επικεντρώνεται μόνο στο αντικείμενο του, αλλά το χρησιμοποιεί ως μέσο, αποκαλύπτοντας τις σχέσεις που δημιουργούνται από την καθημερινότητα και τον κοινωνικό μας ιστό.

Τα εκθέματα του Καρακατσάνη απεικονίζουν την πνευματική διάσταση ενός μητροπολιτικού κόσμου, καταγράφοντας τα υλικά υπολείμματα των ανθρώπων και των δομών που τον διαμορφώνουν. Αντικείμενα και στιγμές γίνονται σκεύη ευαισθητοποίησης και αναγνωρίζουν τη συλλογική εμπειρία μέσα από την ατομική αφήγηση. Αναβλύζουν την αίσθηση του τέλους αλλά και του ξεκινήματος, συνδέοντας τον θεατή με τη δική του εμπειρία.

Η εξερεύνηση των αστικών υλικών από τον Καρακατσάνη είναι βαθιά προσωπική και ριζωμένη στις δικές του εμπειρίες, καθώς και στην κοινή ιστορία της Αθήνας. Με αναφορές σε γεωμετρικά μοτίβα που συναντώνται σε παραδοσιακά ελληνικά στοιχεία, η δουλειά του γεφυρώνει τον δημόσιο και κοινωνικό χώρο με μία νοσταλγική αισθητική. Ο καλλιτέχνης εστιάζει σε λεπτομέρειες που αποκαλύπτουν τις κρυμμένες ιστορίες πίσω από καθημερινά αντικείμενα, αποδίδοντας εικονικά τον πλούτο των αφηγήσεων που καθορίζουν την ταυτότητά μας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τα Αστικά Εργαλεία εξετάζουν τις δυαδικότητες της ανθρώπινης εμπειρίας, όπως η ενσυναίσθηση σε αντίθεση με την αλαζονεία και η αρετή έναντι της ανηθικότητας. Αναδεικνύουν τον διάλογο και την αλληλεπίδραση που πηγάζουν από τις επιλογές του καλλιτέχνη, ο οποίος παροτρύνει τους θεατές να αναστοχαστούν τον κοινωνικό τους περίγυρο και τις αξίες που τον διέπουν. Μέσα από τα έργα του, προσφέρει μία βουτιά στην ψυχολογία των σύγχρονων τάσεων, τονίζοντας τη σημασία της μνήμης και των οικογενειακών δεσμών.

Η ποιητική διάσταση των έργων αντιφέρεται με την παρουσία αρχιτεκτονικών μορφών, που αναπαριστούν τα σπίτια και τις ιστορίες των οικογενειών των ανθρώπων. Μεταξύ άλλων, η σειρά έργων c/Aragón 249 (1983) που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Βαρκελώνη, καταδεικνύει την εμπειρική προσέγγιση του Καρακατσάνη και τις διατομές των θεματικών κύκλων του. Η καριέρα του, που εκτείνεται σε 42 χρόνια, εκφράζει με ερμηνείες που διαμορφώνονται ανάλογα με τον χρόνο και την αφηγηματική κατάσταση.

Ο Βασίλης Καρακατσάνης βλέπει την πόλη ως το σημείο αναχώρησης και επιστροφής. Όπως λέει, είναι «η Αθήνα, όπως τη ζω, αλλά και όπως τη φαντάζομαι». Η πόλη του γίνεται ένα ζωντανό αρχείο περασμένων ζωών, συνεργαζόμενη με τις προσωπικές του σκέψεις για την οικογένεια και τις ιστορίες διασποράς, και ιδιαίτερα την ιστορία των γονιών του στην Αίγυπτο.

Η επανάληψη μοτίβων στα έργα του δεν είναι τυχαία, λειτουργώντας ως ένα βασικό μέσο έκφρασης που εκδηλώνει την κυκλική φύση της ζωής. Δείχνει την ικανότητα του καλλιτέχνη να αναστοχάζεται την αλλαγή και την αναδιάρθρωση του κοινωνικού και ψυχολογικού μας περιβάλλοντος. Στοχεύει στην ανακάλυψη του νοήματος που βρίσκεται πίσω από την εξωτερική πραγματικότητα.

Μέσα από την περιπλάνηση των Αστικών Εργαλείων, ο Καρακατσάνης μας προσκαλεί να επανακαθορίσουμε τα καθημερινά μας εργαλεία ως ισχυρές μεταφορές γεμάτες νόημα. Η έκθεση είναι ένα κάλεσμα για αναστοχασμό σχετικά με τον τόπο και την άυλη αλληλεπίδραση του με την ταυτότητά μας. Προσφέρει μία ποιητική οντολογία που αναδεικνύει την επιρροή του αθέατου στον παρόντα χρόνο, ενθαρρύνοντας μας να εστιάσουμε στις χωρίς όρια συνδέσεις μεταξύ τόπου και εαυτού.

Αθήνα, Μάιος 2025
Δρ. Κώστας Πράπογλου
αρχαιολόγος-αρχιτέκτονας | επιμελητής εκθέσεων σύγχρονης τέχνης

Επιμέλεια και κείμενο καταλόγου: Δρ. Κώστας Πράπογλου
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Γιώργος Τζάνερης

Στοιχεία για τον Καλλιτέχνη

Ο Βασίλης Καρακατσάνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε ζωγραφική, σκηνογραφία και τέχνη του βιβλίου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ επιπλέον εκπαιδεύτηκε στη Θεωρία της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης και στη Συντήρηση Αρχιτεκτονικών Μνημείων στο Centro Europeo της Βενετίας. Η εκπαίδευσή του υποστηρίχθηκε από υποτροφίες διαφόρων φορέων.

Από το 1982, ο Καρακατσάνης έχει συμμετάσχει σε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, Κύπρο, Ισπανία, Ιταλία, Ινδονησία, Ισημερινό, Τουρκία, Δανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Γερμανία. Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ομαδικές εκθέσεις, Art Fairs και διεθνείς εκθέσεις, ενώ τα έργα του φιλοξενούνται σε μουσεία και συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ατομικές εκθέσεις του Βασίλη Καρακατσάνη στην gallery genesis περιλαμβάνουν:

• 2025 ‘Urban Tools’ (επιμέλεια & κείμενο Κώστας Πράπογλου) (κατάλογος)
• 2022 ‘TITANIA’ (επιμέλεια & κείμενο Λουΐζα Καραπιδάκη) (υποστήριξη Διεθνές Αεροδρόμιο Αθήνας Ελ. Βενιζέλος & Πινακοθήκη Γιώργου Ν. Βογιατζόγλου) (κατάλογος)
• 2019 ‘Distinct District’ (κείμενα Νίκος Βατόπουλος & Μανίνα Ζουμπουλάκη) (κατάλογος)
• 2016 ‘Carpets 2’ (κατάλογος)