Το «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ

Το «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» είναι ένα σπουδαίο έργο του σουρεαλιστικού κινήματος, που συχνά δεν έλαβε την αναγνώριση που του άξιζε κατά τη διάρκεια της ζωής του Ροζέ Βιτράκ. Σήμερα, όμως, θεωρείται κλασικό και αναγνωρισμένο κείμενο, που προκαλεί έντονα συναισθήματα και σκέψεις στους αναγνώστες και θεατές.

Ο υπερρεαλισμός, ή σουρεαλισμός, είναι μία έννοια που μπορεί να ερμηνευθεί ως «πάνω ή πέρα από την πραγματικότητα». Με αυτό το πρίσμα, το έργο αποκαλύπτει μια ιστορία ενός υπερφυσικού παιδιού, του Βικτόρ. Στα εννέα του χρόνια, το παιδί αυτό έχει ύψος 1,80, είναι εξαιρετικά ευφυές και μάλιστα μιλάει με μεγαλύτερη σοφία από τους ενήλικες. Αποκαλύπτει τις ανομίες τους και καταλήγει να πεθάνει από «θάνατο», όπως αναφέρεται στο έργο.

Η σημασία του έργου αποκαλύπτεται προοδευτικά καθώς ο αναγνώστης/θεατής έρχεται σε επαφή με το κείμενο. Οι καταστάσεις που περιγράφονται είναι αναγνωρίσιμες και όλοι μας έχουμε βιώσει παρόμοιες εμπειρίες είτε συνειδητά είτε ασυνείδαστα. Ακόμα και αν προσπαθούν να αποκρύψουν τα κακώς κείμενα στη ζωή τους, αυτά παραμένουν πάντα παρόντα, έτοιμα να φανερωθούν με την παραμικρή αφορμή. Ο Παύλος Мάτεσης κάνει μια χαρακτηριστική παρατήρηση λέγοντας, «Όλοι προσποιούνται ότι δεν γνωρίζουν τίποτα, και απειλητικά δηλώνουν συνεχώς ότι δεν γνωρίζουν τίποτα». Αυτό μας καλεί να αναλογιστούμε τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τη ζωή μας σήμερα.

Η νέα μετάφραση του Δημήτρη Ντάσκα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς ο μεταφραστής ήταν παρών κατά την πρόβα και είχε τη δυνατότητα να εξηγήσει τις επιλογές του, να συνεργαστεί με τη σκηνοθετική ομάδα και να προσαρμόσει το κείμενο στις ανάγκες της παράστασης.

Το έργο του Βιτράκ παρέχει σφοδρή κριτική στους θεσμούς της οικογένειας, της αστικής δημοκρατίας και της θρησκείας, καθώς και στις έννοιες της ηθικής, της αλήθειας και της πίστης. Είναι δύσκολο να το κατατάξουμε αυστηρά σε κατηγορίες όπως η κωμωδία ή το δράμα, γιατί και οι δύο πλευρές συνυπάρχουν στην καθημερινότητά μας. Κατά τη διάρκεια της παράστασης, οι θεατές γελούν αλλά ταυτόχρονα νιώθουν και συγκίνηση, βιώνοντας την γελοιότητα της κατάστασης. Αυτή η διαρκής εναλλαγή συναισθημάτων είναι που καθιστά το έργο μοναδικό.

Τα δίπολα, όπως λογικό ή παράλογο, τρελός ή σώφρων, παιδί ή ενήλικος, αλήθεια ή ψέμα, εξουσία ή υπακοή, κυριαρχούν στην πλοκή του έργου. Ο Βικτόρ, ως ένας εξαιρετικά συνειδητοποιημένος χαρακτήρας, επιδιώκει να αποκαλύψει την υποκρισία και την σαπίλα στην οικογένειά του και τον κόσμο των ενηλίκων. Δυστυχώς, το παιδί δεν έχει κανέναν να τον διαψεύσει ή να του προσφέρει μια εναλλακτική προοπτική, γεγονός που καταδεικνύει την αποτυχία των μεγάλων να τον καθοδηγήσουν σωστά.

Κατά τη διάρκεια των προβών, πολλές φορές βρέθηκα να ταυτίζομαι με τους γονείς, ενώ άλλες φορές ένιωθα να μου μιλάει το παιδί μέσα μου. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση είναι ενδεικτική της δύναμης του κειμένου και της δυνατότητας του να αγγίζει την ψυχολογία του καθενός.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Κώστας Παπακωνσταντίνου, φέρνει μία αίσθηση εγγύτητας με το κοινό, προσκαλώντας τους να συμμετάσχουν ενεργά σε αυτή την εμπειρία. Η διαρκής επικοινωνία μεταξύ θεατών και ηθοποιών προάγει τη ζωντάνια και την αμεσότητα της παράστασης. Μέσω των στίχων που έχει γράψει ο Κώστας στο τέλος της παράστασης, τίθεται ένα σημαντικό ερώτημα: ο σουρεαλισμός που παρατηρούμε στο έργο, αφορά μόνο τον καλλιτεχνικό κόσμο ή και τις δικές μας ζωές;

Ανυπομονούμε να σας δούμε στο πάρτι του Βικτόρ! Είναι έτοιμος να γιορτάσει τα 9α γενέθλιά του και να αποκαλύψει όσα προσπαθούμε να κρύψουμε υποκριτικά.

Πληροφορίες:

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου, κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 19:00, στο θέατρο Σταθμός, Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο, Αθήνα.