Ραντεβού με την Τέχνη: Η Αναδρομική Έκθεση του Μαρτίνου Γαβαθά

Από τις 16 Μαΐου έως τις 29 Ιουνίου 2025, η Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων θα έχει τη χαρά να φιλοξενήσει την πρώτη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου και χαράκτη Μαρτίνου Γαβαθά, με τίτλο «Συνάψεις». Η έκθεση διοργανώνεται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και επιμελείται από την Ελισάβετ Πλέσσα.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, θα παρουσιαστούν περίπου 90 έργα του καλλιτέχνη, που εκτείνονται σε διάφορα μέσα όπως χαρτί, καμβά και ξύλο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Γαβαθάς έχει δημιουργήσει και έργα με μια μοναδική τεχνική κολάζ ξυλογραφίας. Τα έργα του αποτυπώνουν τη σύνθεση του έξω με το μέσα, του φανταστικού με το πραγματικό, και του παρελθόντος με το παρόν. Αυτή η συγχώνευση αντιθέσεων, σε επίπεδο εννοιολογικό και εικαστικό, αποτελεί κύριο στόχο της καλλιτεχνικής του αναζήτησης. Ο Μαρτίνος Γαβαθάς γεννήθηκε στην Εύβοια το 1943 και απεβίωσε στην Αθήνα στις 4 Μαρτίου, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Ο καλλιτέχνης δίδαξε σχέδιο και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1977 έως το 2006, αφήνοντας πίσω του μία πλούσια κληρονομιά. Το έργο του είναι εξαιρετικά σύνθετο, καθώς ενσωματώνει μικρές και μεγάλες δημιουργίες που εκφράζουν την αντιπαράθεση ανάμεσα στη ζωγραφική και τη χαρακτική. Στο καλλιτεχνικό του έργο, επιδιώκει τη συνύπαρξη ενός θεωρητικού και καλλιτεχνικού διαλόγου, παρέχοντας μια εικαστική έκφραση ενός φιλοσοφικού υποβάθρου και συγκεντρώνοντας τις εννοιολογικές και οπτικές πτυχές της εικόνας, πάντα με προτεραιότητα την οπτική συγκίνηση.

Εξερευνώντας τις Δημιουργίες του Γαβαθά

Η αναδρομική αυτή παρουσίαση ακολουθεί μια γραμμική χρονολογική κατεύθυνση, αλλά οι τέσσερις ενότητες της περιλαμβάνουν έργα από όλες τις περιόδους της δημιουργικής πορείας του Γαβαθά. Αυτό επιτρέπει στον επισκέπτη να διακρίνει τις συγγένειες που συνδέουν τους εικαστικούς και ιδεολογικούς άξονες που διατρέχουν το έργο του. Η πρώτη ενότητα αρχίζει με τις πρώιμες δημιουργίες του, στις οποίες καταγράφεται η ευαισθησία του εφηβικού βλέμματος μέσα από σκηνές της καθημερινότητας.

Στη δεκαετία του 1970, οι λεπτεπίλεπτες τοπιογραφίες και οι νεκρές φύσεις των έργων του αποκαλύπτουν την επιρροή της χαρακτικής, συνοδευόμενη από τις γωνιώδεις φόρμες της ξυλογραφίας. Ο Γαβαθάς υιοθετεί μια κυβιστική προσέγγιση του χώρου και της ανθρώπινης μορφής, εκφράζοντας την αγάπη του για τον Πάμπλο Πικάσο. Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης αναδεικνύει δύο φαινομενικά ασύνδετες πτυχές του έργου του, που περιλάμβαναν την έκθεση της Αίθουσας Τέχνης Μέδουσα το 1986. Μέσα από στρώματα υλικών και αποσπασματικών εικόνων, ο Γαβαθάς ενώνει τις διακυμάνσεις της τέχνης του με συγκεκριμένα έργα της ελληνικής και διεθνούς σκηνής.

Στην τρίτη ενότητα της έκθεσης, παρουσιάζονται μεγάλα και πολυσύνθετα έργα κολάζ ξυλογραφίας, καθώς και ζωγραφικά έργα με ευθείες αναφορές σε παραδοσιακά έργα της Ζωγραφικής. Εδώ, η βάση είναι η ρίζα των δέντρων, ενώ η ενότητα φέρει τον τίτλο «Επιστροφή στις ρίζες», τονίζοντας την πεποίθηση του καλλιτέχνη ότι η ρίζα είναι μοναδική και ότι όλες οι άλλες μορφές της τέχνης είναι παραλλαγές.

Αντίστοιχα, στην τέταρτη και τελευταία ενότητα, παρουσιάζονται ζωγραφικά έργα της ύστερης δημιουργικής περιόδου του, που καλύπτουν την περίοδο 2015-2019. Με παράλληλη χρήση του κολάζ, απεικονίζει τα εργαλεία της ζωγραφικής του, αποτίοντας έναν εννοιολογικό φόρο τιμής στη δημιουργικότητά του, και ταυτόχρονα αναρωτιέται για τα κρυμμένα νοήματα πίσω από τις εικόνες.

Μονογραφία και Ξεναγήσεις

Η έκθεση επιμελείται η Ελισάβετ Πλέσσα, ενώ τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό έχει αναλάβει ο Σταύρος Παπαγιάννης (Stage Design Office). Σε συνδυασμό με την έκθεση, θα κυκλοφορήσει και μια πλήρως εικονογραφημένη μονογραφία για το έργο του Μαρτίνου Γαβαθά. Ο δίγλωσσος τόμος έχει επιμεληθεί από την Ελισάβετ Πλέσσα και σχεδιάστηκε από την Εριφύλη Αράπογλου. Περιλαμβάνει κείμενα από σημαντικούς γνώστες της τέχνης, όπως η Δάφνη Αγγελίδου, ο Δημήτρης Δημηρούλης, ο Χριστόφορος Μαρίνος, και η Ελισάβετ Πλέσσα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε ξεναγήσεις που θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 24 Μαΐου, τα Σάββατα 14, 21 και 28 Ιουνίου, καθώς και την Κυριακή 29 Ιουνίου, τελευταίας ημέρας της έκθεσης, στις 12.30. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν από την επιμελήτρια της έκθεσης, Ελισάβετ Πλέσσα, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία για εις βάθος κατανόηση του έργου του καλλιτέχνη.