Έκθεση με έργα του Jean-Michel Basquiat στο The Intermission

Η έκθεση με τίτλο Untitled αντλεί το όνομά της από ένα έργο του 1983, το οποίο φέρει μόνο την υπογραφή του καλλιτέχνη και τη λέξη “Untitled”. Αυτή η επιλογή τίτλου παραπέμπει ευθέως στις ιδέες του Duchamp, παρέχοντας ένα προκλητικό σχόλιο σχετικά με την έννοια της αυθεντίας. Παράλληλα, αποτελεί μια άμεση αναφορά στη στάση του Jean-Michel Basquiat: την αντίστασή του να ενταχθεί σε κατηγορίες. Ο τίτλος αυτός αρνείται να είναι τίτλος και ενσωματώνει την αντίθεση που χαρακτήριζε τη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη.

Η έκθεση δεν περιορίζεται σε μια αναδρομή που «ορίζει» τον Basquiat, αλλά προσπαθεί να αποκαλύψει τις πολυάριθμες πτυχές της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας: είναι ευέλικτος, τολμηρός, παιχνιδιάρης και διαρκώς δύο βήματα μπροστά από την εποχή του. Ο καλλιτέχνης αυτός εμφανίζεται απόλυτα ελεύθερος και αντισυμβατικός, ξορκίζοντας και προκαλώντας το χάος μέσω πειραματισμών με διάφορα μέσα, εναλλασσόμενος επιδέξια ανάμεσα στη ζωγραφική, το σχέδιο, την ποίηση και τον πολιτικό σχολιασμό. Οι επιρροές του προέρχονται από τη Νέα Υόρκη, την Αρχαία Ελλάδα, τη σάτιρα των Looney Tunes και τις κοινωνικές αναταράξεις της εποχής Ρήγκαν. Όλες αυτές οι δημιουργικές εμμονές του συνθέτουν ένα εσωτερικά εκρηκτικό σύμπαν.

Ο Basquiat δεν ζωγράφιζε απλώς, αλλά σταδιακά αποκάλυπτε τις εσωτερικές του σκέψεις στον καμβά ή στο χαρτί. Όπως παρατηρεί ο εικαστικός και συγγραφέας Charlie Fox στο κείμενο που συνοδεύει την έκθεση, “κανείς άλλος δεν χειρίστηκε τον καμβά με αυτόν τον τρόπο”. Στην έκθεση Untitled παρουσιάζεται μια σειρά έργων που αποκαλύπτουν την εντυπωσιακή αλλά σύντομη πορεία του Basquiat από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως το 1987. Σχέδια σε χαρτί απεικονίζουν την αμεσότητα της τέχνης του, την ωμή ενέργεια του «radiant child» της νεοϋρκέζικης εικαστικής σκηνής, που συνεχίζει να αντιπροσωπεύει τη νεανική αστική κουλτούρα πολλά χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του. Η χρήση έντονων χρωματικών πινελιών, σκίτσων, κειμένων, συμβόλων και hip hop ρίμες, ενισχύει την παιδική αθωότητα της δουλειάς του, μέσω των κοινωνικών και πολιτικών μηνυμάτων που επιδιώκει να μεταφέρει.

Εντός της έκθεσης, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν μερικά πρώιμα σχέδια του αυτοδίδακτου καλλιτέχνη, έχοντας την αίσθηση ότι συνδιαλέγονται με τις προσωπικές του εμπειρίες. Ένα από τα χαρακτηριστικά έργα είναι το Untitled (Portrait of Joe Louis), ένα πορτρέτο που απεικονίζει τον θρυλικό πυγμάχο. Η καρικατούρα του Louis επαναλαμβάνεται στα έργα του Basquiat, προσφέροντας μια ειρωνική ματιά στο εμπορικότητας του αθλητισμού και της φήμης. Μέσα από έργα όπως το Loans (1984), ο Basquiat αναδεικνύει τη σκληρή πραγματικότητα της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80.

Το Untitled (Alice in Wonderland) (1983) είναι μια ψυχεδελική ανασύσταση του κλασικού παραμυθιού του Λιούις Κάρολ, αποκαλύπτοντας μια άλλη διάσταση της φαντασία του Basquiat. Ο γάτος του Τσεσάιρ και άλλες φιγούρες από την ιστορία εμβαθύνουν στη λεπτομέρεια της Νέας Υόρκης, προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία στον θεατή. Ένα από τα πιο σύντομα αλλά και ουσιαστικά κείμενα του Basquiat, το Western Kid (1981), θέτει ερωτήματα σχετικά με την αμερικανική ταυτότητα και τον ρατσισμό, αποκαλύπτοντας την προσωπική του ιστορία και την πολιτική του θέση.

Η έκθεση Untitled προσφέρει μια ανοιχτή ανάγνωση του Basquiat, επιδιώκοντας να μεταφέρει την εμπειρία της τέχνης του σε ένα εγγενές βίωμα των επισκεπτών. Η ρύθμιση της έκθεσης έχει επιμεληθεί από το αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects, το οποίο δημιουργεί ένα περιβάλλον που ενισχύει τη δυναμική της τέχνης του Basquiat, ενώ προάγει τη διαλογική σχέση με τον αστικό και βιομηχανικό ιστό του Πειραιά.

Jean-Michel Basquiat – Βιογραφικό σημείωμα

Ο Jean-Michel Basquiat γεννήθηκε το 1960 στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης. Σε ηλικία 17 ετών, εγκαταλείπει την οικογένειά του και ζει στους δρόμους της Νέας Υόρκης, όπου η τέχνη γίνεται η οδός διαφυγής του. Ξεκινά να ζωγραφίζει στους τοίχους της πόλης υπογράφοντας ως SAMO (same old shit), συνεργαζόμενος με τον Al Diaz. Η ένταση και το μοναδικό του στυλ τον καθιστούν αναπόσπαστο στοιχείο της αναδυόμενης νεοϋρκέζικης καλλιτεχνικής σκηνής της δεκαετίας του ’80.

Η συμμετοχή του στην ομαδική έκθεση «New York/New Wave» στο MoMA PS1 το 1981 θα αποδειχθεί καθοριστική για την καριέρα του, καθώς ανοίγει τις πύλες στον διεθνή καλλιτεχνικό κόσμο. Μέσα σε λίγα χρόνια, συμμετέχει στη Documenta 7 και γίνεται ο νεότερος καλλιτέχνης που έχει προσκληθεί στην έκθεση, ενώ συνεργάζεται με το είδωλό του, τον Andy Warhol.

Ο Basquiat συνδυάζει το προσωπικό και το πολιτικό, το ποιητικό και το αυθόρμητο, αντλώντας έμπνευση από την τζαζ, τη μαύρη ιστορία, τη pop κουλτούρα και τις περιπέτειες της ζωής του σε μια πολυσύνθετη εικαστική γλώσσα. Το έργο του εξακολουθεί να εκτίθεται και να επαναπροσδιορίζεται διεθνώς, παρέχοντας νέα σημεία αναφοράς για τις σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές.

Κεντρική εικόνα θέματος: Jean-Michel BASQUIAT, Untitled,1983, Oilstick on paper 56,5×37,5cm © Estate of Jean-Michel Basquiat. Licensed by Artestar, New York.