Ένα Μνημόσυνο για τον Shane MacGowan

Λίγο πριν εκπνεύσει ο Νοέμβρης του 2023, αποχαιρετήσαμε τον Shane MacGowan, τον ηγέτη και τραγουδιστή των The Pogues. Η είδηση του θανάτου του δεν ήταν αναπάντεχη, δεδομένου ότι ο Shane αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα υγείας για πολλά χρόνια. Ωστόσο, αυτή η στιγμιαία συγκυρία ήρθε να θρηνήσει τους Ιρλανδούς που μέσα σε λίγους μήνες έχασαν δύο από τις πιο εμβληματικές φωνές τους, την Sinead O’Connor και τον Shane. Υπάρχουν πολλά άρθρα που αναλύουν τη ζωή και τη μουσική του Shane, αλλά ως μόνιμος κάτοικος Ιρλανδίας και «επίσημος ανταποκριτής του rocking.gr», αισθάνομαι την ανάγκη να προσφέρω ένα διαφορετικό αντίο: ένα αντίο γεμάτο από προσωπικές αναμνήσεις και βιώματα.

Σαν άλλος Ισμαήλ, πριν από μερικά χρόνια, ξεκίνησα τη δική μου περιπέτεια μεταναστεύοντας σε αυτή τη μαγευτική χώρα με ελάχιστα χρήματα και χωρίς κανένα ισχυρό λόγο να παραμείνω στην Ελλάδα. Είχα την περιέργεια να δω πώς οι Ιρλανδοί απολαμβάνουν τους μουσικούς τους ήρωες. Φανταζόμουν πως όλοι θα λάτρευαν τους U2 – άλλωστε είναι παγκοσμίου φήμης σταρ – και θα εκτιμούσαν τους Rory Gallagher και Phil Lynott. Ωστόσο, η πραγματικότητα με διέψευσε: όλοι αγαπούν τον Rory και τον Phil, αλλά η ιρλανδική rock θρησκεία έχει στους The Pogues τους απόλυτους θεούς της. Οι U2, απλώς δεν ακούνται ιδιαίτερα από το κοινό.

Πολλοί πιστεύουν ότι το «Συννεφιασμένη Κυριακή» έχει την ίδια αξία με έναν εθνικό ύμνο για τον Έλληνα. Θυμάμαι τις πρώτες μου εβδομάδες εδώ, όταν συνειδητοποίησα ότι το “Dirty Old Town” κατέχει την ίδια ισχύ για τους Ιρλανδούς. Όχι όμως η «άνοστη» εκδοχή του Ewan McColl, ούτε αυτή των The Dubliners. Στις παραδοσιακές pubs, ακούγεται η αυθεντική εκδοχή του Shane MacGowan, με τη χαρακτηριστική τραχύτητά της, να φωνάζει για το πώς θα «σηκώσει το τσεκούρι» και θα «πετσοκόψει αυτήν την βρωμόπολη».

Υπάρχει προφανώς λόγος για τον οποίο αισθανόμαστε μια ισχυρή σύνδεση με «ποιητές του περιθωρίου», όπως ο Bukowski, ο Lemmy ή ο Shane. Αυτοί οι άνθρωποι δείχνουν να είναι κοντά μας. Όταν θέλουμε να θαυμάσουμε και να κοιτάξουμε με θαυμασμό προσωπικότητες που είναι μεγαλύτερες από τη ζωή, η σύνδεση γίνεται ακόμα πιο ισχυρή όταν πρόκειται για κάποιον που ενσωματώνει τις δικές μας εμπειρίες. Ο Shane MacGowan ήταν πρωτίστως ένας μετανάστης, ένας λαϊκός άνθρωπος που υπηρέτησε όλα τα σχόλια και τον ρατσισμό που αντιμετωπίζουν οι Ιρλανδοί. Ορισμένα από τα καλύτερα παιδιά των The Pogues, οι Fontaines DC, πέρσι μίλησαν για τον «μικρο-ρατσισμό» που υπέστησαν στο Λονδίνο. Οι The Pogues, ωστόσο, υπήρξαν θύματα του πραγματικού ρατσισμού. Αυτός είναι ο πρώτος λόγος που όλοι τους λατρεύουν: είναι οι φτωχοί εκπρόσωποι που προάγουν την ιρλανδική κουλτούρα σε ένα εχθρικό περιβάλλον.

Ο λόγος που δεν μπορεί να γίνει σύγκριση ανάμεσα στον Shane και τον Bono έγκειται στην πηγαία σύνθεση της ιρλανδικής ψυχής. Οι Ιρλανδοί δεν δέχονται διδακτισμούς και απορρίπτουν πομπώδεις απόψεις που δεν τιμούν την καθημερινότητά τους. Αντίθετα, η ιρλανδική pub αποτελεί τον πυρήνα του πολιτισμού τους: ένα χώρο όπου οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι εντονότερες από παντού. Εκεί, οι άνθρωποι τραγουδούν, κοινωνικοποιούνται, διαφωνούν πολιτικά και αναπαράγουν ιστορίες, όλα ταυτόχρονα. Οι The Pogues πάντα έπαιζαν σαν να βρίσκονταν σε μια pub, το celtic punk τους ουδέποτε απομακρύνθηκε από το αυθεντικό πνεύμα της, και ο Shane MacGowan τραγουδούσε τις ιστορίες του – διαχρονικές όπως η αγάπη, η μετανάστευση και ο πόλεμος – με επίγνωση της κοινωνικής του θέσης, χωρίς την ανάγκη να ξεχωρίζει από τους άλλους. Οι The Pogues είναι η rock έκφραση της pub, η rock έκφραση της ιρλανδικής ψυχής.

Έτσι, το “Streams Of Whiskey” ενώνει τους Ιρλανδούς και όχι το «Sunday Bloody Sunday», όχι μόνο επειδή απαιτεί μία αύρα «τρέλας» ή «μεθυσμένου». Ο τρόπος που οι άνθρωποι εκφράζονται μέσα από τη μουσική τους παρηγορεί, τους βοηθά να ξεπεράσουν τα προβλήματα και να εξορκίσουν τις δυσκολίες του παρελθόντος. Θέλουν να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους, να αυτοσαρκαστούν, να τραγουδήσουν και να διατηρήσουν ζωντανή την ελπίδα. Παράδοξο όσο και αν ακούγεται, ο Shane MacGowan υπηρέτησε ως ο ξεναγός μου στη ζωή της μετανάστευσης. Παρατηρώντας τον, άρχισα να κατανοώ τις προκλήσεις των ανθρώπων γύρω μου. Στην Ιρλανδία, όλοι – ντόπιοι και πρόσφυγες – έχουμε λίγο από τον Shane MacGowan μέσα μας.

Ως ξένος στη γη του, θέλω να αποχαιρετήσω και να ευχαριστήσω τον Shane MacGowan. Είναι σίγουρο ότι διέπρεπε να μισεί τους αποχαιρετισμούς με στόμφο. Ένα απλό Sláinte σίγουρα είναι προτιμότερο. Ας αποτελέσει αυτό το αντίο μια καλή αφορμή να ακούσουμε ξανά τα albums των The Pogues, που δεν είναι τίποτε λιγότερο από κλασικά κομμάτια της pop κουλτούρας. Θα αγνοήσω τον περιβάλλοντα κόσμο του post-capitalism και θα αποδεχτώ ότι στον πυρήνα μας είμαστε όλοι ταξιδιώτες της τύχης που ζητούν απλά πράγματα. Με αφορμή το θάνατο του Shane MacGowan, θα ακούσω για νιοστή φορά κάποια από τα μουσικά του διαμάντια, όπως το “I’m A Man You Don’t Meet Everyday”, το “Thousands Are Sailing”, το αγαπημένο μου “A Pair Of Brown Eyes” ή ίσως το “Fairytale Of New York”, το καλύτερο χριστουγεννιάτικο τραγούδι όλων των εποχών. Ας είναι, sláinte, και ας παραμείνουν αθάνατοι μέσα από τη φτώχεια μας, ενώ οι εχθροί μας αποτυγχάνουν.

ΥΓ: Αυτό το κείμενο δεν θα είχε γραφεί χωρίς την προτροπή του Αποστόλη. Sláinte και σε σένα!