Θοδωρής Αμπαζής: Η «Σιωπή» του Γρηγόρη Λιακόπουλου – Μια Μελέτη για την Υπαρξιακή Αναπαράσταση

Από τις 8 Μαΐου 2025, στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, θα παρουσιαστεί το νέο έργο του Γρηγόρη Λιακόπουλου με τίτλο «Σιωπή». Το έργο αυτό είναι προϊόν της συνεργασίας του ταλαντούχου δραματουργού με την ομάδα «Όπερα», με την οποία συνεργάζεται για δεύτερη φορά, καθώς η πρώτη τους συνεργασία έλαβε χώρα το καλοκαίρι του 2024, με το έργο «Et in Arcadia Ego», στο πλαίσιο του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». Η παράσταση είναι αποτέλεσμα συμπαραγωγής μεταξύ της ομάδας «Όπερα» και του «Θεάτρου Τέχνης» και χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Η «Σιωπή», υπό τη σκηνοθετική επιμέλεια του Θοδωρή Αμπαζή, προσφέρει μια βαθιά και στοχαστική ανακάλυψη στις αχαρτογράφητες περιοχές της ανθρώπινης υποκειμενικότητας και της σχέσης του ατόμου με τη γλώσσα, την αναπαράσταση αλλά και τον πολιτισμικό του καθορισμό.

Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται σε ένα σχεδόν κλειστοφοβικό πλαίσιο, όπου δύο γυναίκες – ηθοποιοί που βρίσκονται σε μια φάση αβεβαιότητας στην καριέρα τους – συγκατοικούν σε ένα μικρό διαμέρισμα. Η γλώσσα τους έχει σταματήσει να λειτουργεί ως μέσο επικοινωνίας· στη θέση της, κυριαρχεί η μιμητική αναπαραγωγή αποσπασμάτων από ταινίες, τα οποία έχουν γίνει οι κύριοι φορείς νοήματος για εκείνες. Η ζωή, όπως την αντιλαμβανόμαστε, φαίνεται να έχει υποκατασταθεί από την αναπαράστασή της, δημιουργώντας μια κατάσταση σχεδόν μεταφυσικής επανάληψης.

Το έργο εγείρει ένα πλούσιο σύνολο φιλοσοφικών ερωτημάτων που αναδεικνύουν τη σχέση μας με την πραγματικότητα στη σύγχρονη εποχή: Πού τελειώνει το βίωμα και πού αρχίζει η αναπαράσταση; Πόσο επηρεάζεται η ατομική ταυτότητα από τις πολιτισμικές αφηγήσεις που έχουμε αφομοιώσει; Και επιπλέον, είναι εφικτό να υπάρξει ένας αυθεντικός εαυτός, όταν η γλώσσα, η αντίληψη και η μνήμη αναδομούνται από εξωτερικούς πολιτισμικούς κώδικες;

Η σκηνοθετική προσέγγιση δεν προσπαθεί να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα με απόλυτο τρόπο. Αντίθετα, τα φωτίζει μέσα από μια ατμοσφαιρική και ποιητική σύνθεση, όπου η σιωπή δεν είναι απλώς η απουσία λόγου, αλλά μεταμορφώνεται σε βασικό συστατικό της σκηνής. Το παιχνίδι ανάμεσα στην παρουσία και την απουσία, καθώς και μνήμη και παρόν, συνθέτει ένα θεατρικό περιβάλλον που παραπέμπει σε φαινόμενα φαντάσματος – μια τελετουργία αναδημιουργίας του εαυτού μέσα από θραύσματα ρόλων και μνημών.

Η παράσταση αντλεί έμπνευση από την παράδοση του υπαρξιακού θεάτρου, όχι για να την αναπαράγει αλλά για να τη διαλύσει με μια ενορχηστρωμένη δόση χιούμορ και μελαγχολίας. Οι ερμηνεύτριες – Τζωρτζινα Δαλιάνη και Καλλιρόη Μυριαγκού – επιτυγχάνουν να κινούνται αβίαστα ανάμεσα στην υποκριτική και την βιωματική αναπαράσταση, δημιουργώντας μια σκηνική δυναμική που είναι ταυτόχρονα απολαυστική και αναστατωτική. Η σκηνογραφία του Κωνσταντίνου Ζαμάνη προσθέτει στη συνολική αίσθηση ενός «εσωτερικού κόσμου» που φαίνεται στατικός, αλλά στην πραγματικότητα είναι γεμάτος ένταση και αφανείς κινήσεις. Οι φωτισμοί της Ιωάννας Ζέρβα αποδίδουν ψυχικά τοπία, φωτίζοντας όχι μόνο το φυσικό χώρο αλλά και την εσωτερική γεωγραφία των χαρακτήρων.

Η «Σιωπή» τελικά δεν είναι απλώς μια δραματική μελέτη για δύο πρόσωπα σε κρίση. Αντίθετα, αποτελεί έναν καθρέφτη στον οποίο όλοι μας καλούμαστε να κοιταχτούμε. Η πολιτισμική μας ταυτότητα, τόσο ατομική όσο και συλλογική, δεν προκύπτει από αυθόρμητες επιλογές, αλλά από τις πολιτισμικές εσωτερικεύσεις που έχουμε διαμορφώσει. Το έργο μας προσκαλεί να μην προσπαθήσουμε απλώς να σπάσουμε αυτό το κάτοπτρο, αλλά να συνειδητοποιήσουμε τις παραμορφώσεις που περιέχει η αντανάκλαση μας.

Είναι λοιπόν η σιωπή κάτι περισσότερο από ένα κενό· μπορεί να είναι το κατώφλι από το οποίο αρχίζει το οντολογικά αυθεντικό. Είναι, σε τελευταία ανάλυση, ο μοναδικός αληθινός τόπος από όπου προκύπτει η συνειδητή ανθρώπινη πράξη.