Αναξίμανδρος Σόιτσερ: Η Ακροδεξιά Ρητορική και οι Υπεραπλουστεύσεις

Μια Σύγκρουση Ιδεών πριν την «Αλλαγή»

Η σκηνή εκτυλίσσεται σε ένα τουριστικό ξενοδοχείο, όπου μια ακροδεξιά οργάνωση πραγματοποιεί την ετήσια συνάντησή της, λίγους μήνες πριν την «Αλλαγή» του 1981. Τα μέλη της, που συνδυάζουν τον θαυμασμό τους για το αρχαίο ελληνικό πνεύμα με την ευλάβεια στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη, εμπλέκονται σε παρανομίες και διαπλοκές. Στο ίδιο περιβάλλον βρίσκεται και μια δικαστικός που έχει αναλάβει την αποστολή να εξαρθρώσει ένα δίκτυο λαθρεμπορίας αρχαιοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει μέλη της οργάνωσης αυτής. Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Αναξίμανδρος Σόιτσερ καταφέρνει να θίξει σημαντικές παθογένειες που ταλανίζουν το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του, με ελάχιστα πράγματα να φαίνονται διαφορετικά από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα.

Η Σημασία της «Αλλαγής» στην Ιστορία

Η επιλογή του ΠΑΣΟΚ το 1981 σηματοδότησε μια ριζική τομή στην ελληνική πολιτική σκηνή. Είναι σημαντικό να έχουμε τουλάχιστον μια χοντρική εικόνα της περιόδου που προηγήθηκε, από το 1929 και το «Ιδιώνυμο» του Ελευθερίου Βενιζέλου μέχρι την πτώση της Χούντας το 1974, για να κατανοήσουμε πόσο ριζοσπαστική ήταν αυτή η εκλογική αλλαγή. Η ελληνική κοινωνία, σε μεγάλο βαθμό, αντιλαμβανόταν την «Αλλαγή» ως μια τεκτονική ανακατανομή του πολιτικού σκηνικού, αν και οι απόψεις για τη φύση της διέφεραν.

Ως προς την Αριστερά, την κατεξοχήν καθοριστική πολιτική δύναμη της εποχής, υπήρξε η πεποίθηση ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα δικαίωνε όλους τους προηγούμενους αγώνες, όπως η Αντίσταση και ο Εμφύλιος Πόλεμος. Από την πλευρά των Κεντρώων, υπήρχε η προσδοκία ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου θα μπορούσε να βάλει τέλος στη Δεξιά, που συνοδευόταν από τη μνήμη της χωροφυλακής, των εξοριών και του βασιλοφρονισμού.

Αντίθετα, η άρχουσα τάξη ανησυχούσε για την πιθανότητα σοβιετοποίησης της χώρας, θεωρώντας ότι ο Παπανδρέου ήταν ένας λυσσασμένος κομμουνιστής που θα μετέφραζε την Ελλάδα σε Λαϊκή Δημοκρατία. Αυτή η έντονη πόλωση και οι διαρθρωτικές αλλαγές που θα επιφέρει μια αριστερή κυβέρνηση καθιστούν την περίοδο εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, καθορίζοντας έτσι το φόντο του νέου μου έργου.

Εργασιακές Συνθήκες στον Τουρισμό: Μια Ιστορική Ανάλυση

Στο βιβλίο σας, γίνονται επισημάνσεις σχετικά με τη βιομηχανία του τουρισμού και τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν. Πώς είναι σήμερα τα πράγματα σε σύγκριση με το παρελθόν; Ως Κρητικός, έζησα από κοντά τις προκλήσεις που συνδέονται με το τουριστικό επάγγελμα, μιας και οι γονείς μου εργάζονταν ως υπάλληλοι σε ξενοδοχείο. Το 1981, αν και οι συνθήκες εργασίας ήταν δύσκολες, υπήρχαν έσοδα από τα φιλοδωρήματα των ξένων τουριστών. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι υπέφεραν από εξαντλητικά ωράρια, και πολλοί φίλοι των γονιών μου δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να απολαύσουν τη σύνταξή τους.

Σήμερα, η νέα γενιά τριαντάρηδων φαίνεται να αποστρέφεται τη βιομηχανία του τουρισμού, ειδικά μετά την υγειονομική κρίση του κορωνοϊού. Οι σκληρές εργασιακές συνθήκες και η εποχιακή φύση του επαγγέλματος αποτελούν σημαντικά εμπόδια για την προσέλκυση νέων συνεργατών. Αν οι τάσεις που παρακολουθώ συνεχιστούν, είναι πολύ πιθανό ότι ο ελληνικός τουρισμός θα ακολουθήσει το πρότυπο άλλων χωρών, όπως η Κύπρος, εισάγοντας εργαζόμενους από τρίτες χώρες.

Η Εξάρθρωση Κυκλωμάτων: Αναγκαία ή Αδύνατη;

Η ύπαρξη κυκλωμάτων διαφθοράς μπορεί να φαίνεται ότι ανήκει στο παρελθόν, ωστόσο δεν έχω παρατηρήσει καμία ουσιαστική αλλαγή που να αποδεικνύει την επανεκκίνηση. Πολλές οικογένειες που εμπλέκονται σε δωσιλογισμούς και σκάνδαλα της Χούντας δεν έχουν υποστεί καμία απώλεια και συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται ως επιτυχημένοι επιχειρηματίες. Ακούγεται αδιανόητο ότι το ζήτημα της δήμευσης περιουσιών από τους αδικαιολογήτως πλουτισθέντες δεν βρίσκεται καν στο δημόσιο διάλογο.

Ακροδεξιά Ρητορική: Υπεραπλουστεύσεις και Μεγαλοστομίες

Εξετάζοντας την κυρίαρχη ρητορική της ακροδεξιάς, διαπιστώνουμε ότι βασίζεται σε υπεραπλουστεύσεις και μεγαλοστομίες, που συχνά καθιστούν τις προτάσεις της πιο ελκυστικές. Δεν είναι σπάνιο οι φασίστες να προσπαθούν να παρουσιαστούν ως φορείς κοινού νου, προσφέροντας δήθεν δραστικές λύσεις σε σύνθετα προβλήματα.

Στην προσφυγική και μεταναστευτική κρίση στο Αιγαίο, η «λύση» τους είναι προκλητική και ανατριχιαστική καθώς προτάσσουν την άμεση βία ως απάντηση. Οι ιδεολογικές θέσεις τους, όπως είναι αναμενόμενο, σπανίως είναι επαρκώς τεκμηριωμένες, κάτι που αποδεικνύεται και από την απόσταση που κρατούν ορισμένοι από το να εκφράσουν ανοιχτά τις απόψεις τους.

Δικαστική Ένσταση: Η Ιορδανία Ασλάνογλου

Μια σημαντική προσωπικότητα στο βιβλίο είναι η δικαστικός Ιορδανία Ασλάνογλου. Η εξάρθρωση των κυκλωμάτων όπως αυτά που περιγράφετε είναι εξαιρετικά δύσκολη, διότι οι εμπλεκόμενοι έχουν βαθιές ρίζες και ισχυρές επαφές με το πολιτικό και οικονομικό σύστημα.

Αν η Ιορδανία Ασλάνογλου είχε όλα τα στοιχεία στα χέρια της για τους δυνατούς παίκτες του δικτύου, ενδεχομένως να μην είχε καν μπει στη διαδικασία διερεύνησης. Οι πρόσωπα που ηγούνται τέτοιων κυκλωμάτων έχουν τη δυνατότητα να εξαγοράζουν αξιωματούχους και να στρέφουν τα βέλη κατά δικαστικών.

Η Άκρα Δεξιά στον Σύγχρονο Κόσμο

Σήμερα, η άκρα δεξιά φαίνεται να γιγαντώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, εκμεταλλευόμενη τη δυστυχία των πολιτών και καταφεύγοντας σε απλοϊκές λύσεις μετά την οικονομική κρίση. Ο φασιστικός λόγος αναδεικνύεται περίπου ως «κοινός νους», με το πραγματικό υπόβαθρο που υποβόσκεται σε παραπλανητικές υποσχέσεις για αλλαγές που σε πολλές περιπτώσεις αποτυγχάνουν να αναδείξουν πραγματικές λύσεις.

Η «απλούστευση» που προτείνουν πολλοί ακροδεξιοί ηγέτες, όπως ο Τραμπ, φαίνεται να έχει μεγαλύτερη απήχηση από τις παραδοσιακές φασιστικές εικόνες. Το αύριο της άκρας δεξιάς πλησιάζει, και φαίνεται ότι περισσότεροι πολίτες παγκοσμίως προσδοκούν από αυτούς να είναι η «μόνη ελπίδα» για αλλαγή.

Προσωπικά, προτείνω στους υποστηρικτές της ακροδεξιάς να επιλέξουν την ψυχραιμία και μια πιο λογική προσέγγιση για την κατανόηση των πραγματικών ζητημάτων της κοινωνίας.

Φωτογραφία: Γιώργης Κουτεντάκης